Abenduaren 29a: Euskal Herria/Euskadi

Nolako erraztasuna dugun hika mika antzuak sortzeko. Euzkadi edo Euskadi omen da futboleko euskal selekzioaren izena, eta ez Euskal Herria. EAJren inguruan piztu da, batik bat, polemika, nork eta zergatik ez dakigula. "Sabino Aranaren jarraitzaile sutsuek atera omen dute kalera liskarra", diote bazuek; “Batasunaren eta ETAren atzetik itsu-itsuan ibiltzea eta euskaldunen aberria Euzkadi da historikoa eta politikoa batzertzea” dela diote besteek. Kalapita hau lekuz kanpo dago historiaren, hizkuntzaren eta sozio-politikaren ikuspegitik. Errealitatetik at. Euskal Herria izendapena ez da Batasunaren edo ezker abertzalearen jabetzakoa. Nirea ere bada, eta ni EAJkoa naiz.

Txikia nintzela, artean Euskadi edo Euzkadi zer ziren ere ez genekiela, ni euskalduna nintzen, Euskal Herriko euskalduna. Argi geneukan nortzuk ziren gureak: guk bezala hitz egiten zutenak, hori non gertatzen zen, Frantzian edo Espainian, axola ez zuela. Ondo diot Frantzia edo Espainia aipatzean, lurraldetasunaren erreibindikazioa sozializatzea geroago iritsi baitzen herrira. Gu ez ginen Euskadikoak, Euskal Herrikoak baino. Bilbotik herrira zetozen erdaldunak arrotzak ziren, eta inguruko azken pagadiak moztera Nafarroatik etorritakoak euskaldunak. Gero, Francoren heriotza aurretik eta, batez ere, geroztik hasi ginen “Gora Euskadi” eta “Nafarroa Euskadi da” ohiukatzen. Kontzientzia nazionala ordauntxe hasi zen ernatzen gure baitan.

Egia da Sz edo Zz idatzita ikusten genuela Euszkadi, baina ez genekien ondo zergatik. Ondo ez genekien moduan zertan bereizten zen sozialismoa eta liberazio soziala, edo independentzia eta liberazio nazionala. Adituek baietz esaten ziguten, bereizten zirela, baina gu ez ginen horren sakonera iristen. Apurka apurka sartu ginen gaian, eta zenbait zalantzaren erantzunak jaso ere bai. Orduan ikasi genuen Sabino Arana zela Euskal Aberriaren aita, eta berak sortua zela Euzkadi izendapena, zeinak lurralde jakin bat, euskal lurraldea, hartzen baitzuen.

Historia kontingentea da. Ez da leuna, gora-beheratsua baizik. Azken 30 urteotan egin dugun hankasartzerik latzena Nafarroa Euskadiren partetzat hartzea izan da. Hasiera batean, Franco hil ondorengo lehen urteetan balio zezakeen, baina gerora indar nafar-espainolistak ondo baliatu ziren (eta dira) horretaz gure kontrako propaganda egiteko eta, bide batez, Nafarroaren espainiartasuna erreibindikatzeko. Aurrea hartu digute, duda barik. Jokaera baldar horren ondorioak ez dira izango epe laburrean gainditzekoak, are gutxiago besteok euren zoramen pistoleroarekin jarraitzen badute. Bai, historia oso da kontingentea. 30 urte ez dira enbalde igaro eta eragina izan dute nafarren pentsamodean, eta nola eragin! Gaur egun Euskadi oso eremu geografiko zehatza izendatzeko gelditu da, hain zuzen ere, Euskal Autonomia Erkidegoa izendatzeko, eta ez lurralde eremu zabalagoa. Berdin Euzkadi.

Aurrekoan El Correok honelako titularra zekarren: "Malestar en el PNV al pasar a denominarse Euskal Herria la selección de Euskadi". Eta testuan: "La dirección del PNV ha recibido con profundo malestar el cambio de nombre que ha sufrido la selección vasca de fútbol". Nik ez dut nire inguruan inor negar zotinka ikusi, ez eta hartutako erabaki kritikatzen ere. Nortzuk dira PNVko buru horiek? Ez ote gertatuko Vocentokoek berriro ere mokoka ikusi gura gaituztela?

Egia ukaezina da Iñigo Urkulluk Euzkdi izendapenaren aldeko joera hartu zuela bere diskurtsoan (EBBko buru egin zutenekoan), behin baino ez baitzuen aipatu Euskal Herria. Horrenbestean egia da, halaber, 2007ko Ponentzia Politiko onartu berrian Euskal Herriak bere lekua duela, hain justu ere Soberaniaz, Lurraldetasunaz eta Kontzientzia Nazionalaz aritzen denean, ondo bereiztuz Euzkadi eta Euskal Herria: "Por lo tanto, el elemento fundamental es la extensión y afirmación de la conciencia nacional, de Euzkadi en el conjunto de los ciudadanos de Euskal Herria". Alegia, Euzkadi kontzientzia nazional jakin bat dutenei aplikatzen die, eta Ebrotik Adurrera arte bizi den herritar multzoari Euskal Herria. Ez luzatzearren aipatu gabe utziko ditut hemen indarrean dagoen Gernikako Estatutua, Estatutu Politiko Berria eta bi izendapen horietaz historiak erakutsi diguna.

Abertzalea izan behar al da Euskal Selekzioan jokatzeko? Ni ezetzean nago. Hala bada, Euzkadi sentitzen duten eta sentitzen ez duten euskal herritarrek osatzen dute Euskal Herria.